Sağlıklı aile ilişkileri içinde olmak, çocukların yapıcı kişilik özellikleri olan, mutlu ve ruhsal iyilik hali sağlanmış bireyler olarak yetişmesine imkân sağlar. Aile içinde yaşanan çatışmalar, anlaşmazlıklar ve çatışmalar çocukların model aldığı iletişim kalıplarını yansıtır. 

Ebeveynlerin kendi arasındaki çatışma çocukları doğrudan ve dolaylı olarak önemli ölçüde etkiler.  

Ebeveynler arasında yaşanan çatışmalarda, çocuk bu çatışmaların nasıl çözüldüğünü gözlemleyerek model alır. Çocukların duyguları ve düşünceleri buna dayanarak şekillenir. Ebeveynlerin ilişkisinde gözlemlenen bu tutumlar ve çatışma çözme becerileri çocuğun ileride kendi evlilik hayatında da belirleyici olur. 

Anne babası çatışma halinde olan çocukların, anne babalarından anlayış ve sabır gibi beklentileri olur. Çocuklar çatışmalara şahit olduklarında korku duyar, içinde bulunulan tehlikeyi, bu çatışmanın kendisiyle ilgisi olup olmadığını, çatışmanın nedenini ve sorumlusunu irdeler. 

Evlilik hayatlarında problem olan eşler çocukları üzerinde daha az disiplin sağlar. Çocuk yetiştirme eşlerin sıklıkla anlaşmazlığa düştüğü bir konudur. Evliliklerindeki sorunlara odaklanırken çocuğun ne yaptığıyla ve duygudurumuyla yeteri kadar ilgilenmedikleri için çocuklarına karşı daha az duyarlı yaklaşırlar.  

Çocukların anne baba arasındaki çatışmaya sürekli maruz kalması ve bu çatışmalarda şiddet unsurunun bulunması davranış problemi sergilemelerine neden olur. Boşanma kendine has karmaşık bir olgudur. Bu sebeple boşanma her çocuğu farklı şekilde etkiler. 

Anne babasının boşanma deneyimine sahip olan çocuklar beş aşamadan geçer. Bu aşamalar sırasıyla;  

1-Boşanma olayını inkâr  

2-Boşanmaya sebep olan etkenlere öfke  

3-Anne ve babayı barıştırma gayreti  

4-Depresyon ve ruhsal çöküntü 

5-Boşanma olayını kabul etme 

Boşanma olayının çocuklara yansıyan 6 farklı risk alanı bulunur. Bunlar:  

1-Dışsallaştırma problemleri (suç işleme davranışı, saldırganlık ve söz dinlememe) 

2-İçselleştirme problemleri (düşük özsaygı, kaygı ve depresyon)  

3-Akademik yeterlik  

4-Sosyal yeterlik  

5-Yakın ilişkiler ve boşanmanın nesiller arası geçişi  

6-Yetişkinlik boyunca psikolojik işlevsellik 

Boşanma, çocukların yaşam düzenlerini ve gelişimlerini yavaşlatabilir hatta durdurabilir.  

Ebeveynlerinin boşanması durumunda çocuklarda gece korkuları, uyku bozuklukları, gece ve gündüz altına kaçırma, iştahsızlık ya da aşırı yemek yeme, tırnak yeme, kekemelik, içedönüklük, inkâr, saldırganlık, dikkat toplamada güçlük, okula direnç, ağlama, öfke nöbetleri, yalan söyleme, okul başarısında düşüş ve psikosomatik rahatsızlıklar görülebilir. (mide bulantıları, baş ve karın ağrıları) 

Boşanmanın çocuklar üzerindeki etkilerini önlemek veya azaltmak mümkündür. İlk olarak ebeveynlerin çocuklarına sürece doğru bir şekilde anlatmaları ve onların endişelerini dinlemeleri önemlidir. Ayrıca, ebeveynlerin çocuklarının duygularına saygı duymaları ve onları rahatlatmaları önemlidir. 

Ebeveynler, çocuklarına destek olmalı ve onları güvende hissettirmelidir.  

Ebeveynler, çocuklarına zaman ayırmalı ve onların duygusal ihtiyaçlarına dikkat etmelidir.  

Çocukların sosyal çevreleri de boşanma sürecinden etkilenebilir. Ebeveynler, çocukların arkadaşları ve akrabalarıyla olan ilişkilerini korumalı ve desteklemelidir. 

Boşanma sürecinde çocukların psikolojik sağlığını korumak için ebeveynlerin birlikte çalışması önemlidir. Ebeveynler, çocuklarına karşı pozitif bir tutum sergilemeli ve onların duygularını dikkate almalıdır. 

Uzman Klinik Psikolog Hatice Büşra KARA ACAR 

busra.kara@icloud.com